Zasiłek pogrzebowy to jedno ze świadczeń wypłacanych z systemu ubezpieczeń społecznych. Przysługuje osobie, która pokryła koszty pogrzebu po zmarłym, który był ubezpieczony (np. pracowniku) lub który pobierał wypłacane przez ZUS świadczenie (np. emeryturę). Zasiłek przysługuje także po członku rodziny ubezpieczonego albo emeryta lub rencisty. Zwrot kosztów pogrzebu należy się nie tylko rodzinie, ale każdej osobie lub instytucji, która te koszty udokumentuje.

Wysokość zasiłku pogrzebowego określają przepisy ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Od 1 marca 2011 r. kwota zasiłku pogrzebowego nie zmieniła się i przysługuje w maksymalnej wysokości 4 tys. zł.

Na pełną kwotę zasiłku - 4 tys. zł może liczyć członek rodziny, który organizuje pogrzeb bez względu na wysokość poniesionych kosztów. Jeżeli pogrzeb organizuje ktokolwiek inny (np. sąsiad, ciotka, wujek osoby zmarłej, pracodawca, dom pomocy społecznej, gmina, powiat, osoba prawna kościoła lub związku wyznaniowego), zasiłek jest wypłacany w wysokości  poniesionych kosztów związanych z pochówkiem, nie więcej niż 4 tys. zł. Jeśli koszty pogrzebu pokryło kilka osób albo kilka podmiotów, to zasiłek pogrzebowy jest dzielony między te osoby lub podmioty- proporcjonalnie do poniesionych kosztów pogrzebu.

Natomiast w sytuacji, gdy pogrzeb był organizowany na koszt państwa, organizacji politycznej lub społecznej, ale członek rodziny poniósł również część jego kosztów, zasiłek pogrzebowy przysługuje temu członkowi rodziny w pełnej kwocie 4 tys. zł.

Wymagane dokumenty
- Wniosek o wypłatę zasiłku pogrzebowego (druk Z-12).
- Odpis skrócony aktu zgonu, akt urodzenia dziecka, które urodziło się martwe albo odpis zupełny aktu urodzenia dziecka z adnotacją, że dziecko urodziło się martwe. Dokumentem do wypłaty zasiłku pogrzebowego może być wystawiony za granicą oryginał aktu zgonu. Natomiast nie może to być tymczasowy akt zgonu wystawiony za granicą – wtedy powinien być wystawiony w Polsce odpis skrócony aktu zgonu.
- Oryginały rachunków poniesionych kosztów pogrzebu, a jeżeli oryginały zostały
złożone w banku – kopie rachunków potwierdzone przez bank za zgodność
z oryginałem. Wnioskodawca może przedłożyć również kopie rachunków, ale ich zgodność
z oryginałem musi być poświadczona przez notariusza.
- Dokumenty potwierdzające pokrewieństwo lub powinowactwo zgłaszającego wniosek
z osobą zmarłą (skrócone odpisy aktów stanu cywilnego, dokument potwierdzający umieszczenie dziecka w rodzinie zastępczej).
- Zaświadczenie płatnika składek (np. pracodawcy) o podleganiu ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. 

- Zaświadczenie nie jest wymagane, jeśli zasiłek jest przyznawany z tytułu pokrycia kosztów pogrzebu przez osobę prowadzącą działalność, osobę z nią współpracującą, duchownego lub przez członka rodziny takiej osoby.

Jeżeli pogrzeb organizowany był na koszt Państwa, organizacji politycznej lub społecznej, wymagane jest dodatkowo zaświadczenie właściwego organu administracji publicznej lub organizacji o pokryciu kosztów pogrzebu oraz rachunki kosztów poniesionych przez osobę występującą z wnioskiem o zasiłek pogrzebowy.

ZUS wypłaca zasiłek pogrzebowy niezwłocznie, nie później niż w terminie 30 dni od wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej  do stwierdzenia uprawnień do zasiłku. Jeśli rodzina zmarłego lub osoba, która pokryła koszty pogrzebu, do złożenia wniosku o zasiłek pogrzebowy i jego odbioru upoważniła zakład pogrzebowy, który organizował pochówek, to ZUS przekazuje zasiłek bezpośrednio na konto zakładu pogrzebowego.

Zasiłek pogrzebowy  przysługuje tylko raz po tej samej osobie zmarłej. Nie należy zwlekać ze złożeniem wniosku o zasiłek pogrzebowy. Prawo do zasiłku wygasa, jeśli wniosek o to świadczenie nie trafi do ZUS-u w ciągu 12 miesięcy od dnia śmierci osoby, po której zasiłek przysługiwał. Jeżeli zgłoszenie wniosku o zasiłek pogrzebowy w tym terminie nie było możliwe z powodu późniejszego odnalezienia zwłok lub zidentyfikowania osoby zmarłej albo z innych przyczyn całkowicie niezależnych od osoby uprawnionej, prawo do zasiłku wygasa po upływie 12 miesięcy od dnia pogrzebu. Dokumentem potwierdzającym te okoliczności jest zaświadczenie policji lub prokuratury, odpis zupełny aktu zgonu lub inny dokument urzędowy potwierdzający przyczyny uniemożliwiające zgłoszenie wniosku.